symbolem mieszcza\u0144stwa pozostaje jednak kamienica <\/p><\/blockquote>\n\n\n\n
Kamienice – bo zbudowane z … <\/h2>\n\n\n\n
Jak nam nazwa sama podpowiada, s\u0142owo \u201ekamienica” oznacza co\u015b zbudowanego z kamienia. Istotnie, bowiem pierwsze budynki mieszkalne by\u0142y drewniane. Drewno by\u0142o podstawowym, najta\u0144szym i powszechnie dost\u0119pnym budulcem. Gdzie\u015b oko\u0142o XIII wieku pojawiaj\u0105 si\u0119 w Krakowie pierwsze pojedyncze jeszcze domy murowane, zbudowane z kamienia \u2013 bia\u0142ego wapienia, tak charakterystycznego do dzi\u015b w\u015br\u00f3d zabytkowej zabudowy naszego miasta. Budynki te by\u0142y du\u017co trwalsze i bezpieczniejsze od drewnianych, wyra\u017anie wyr\u00f3\u017cnia\u0142y si\u0119 te\u017c spo\u015br\u00f3d okolicznej zabudowy. <\/p>\n\n\n\n
W\u0142a\u015bnie od materia\u0142u, z kt\u00f3rego domy tez zbudowano, przyj\u0119to okre\u015bla\u0107 je mianem kamienic.<\/strong> Unikalnym przyk\u0142adem wzgl\u0119dnie nie\u017ale zachowanego kamiennego domu jest budynek przy ulicy \u015bw. Krzy\u017ca 23 (ten z pierwszego zdj\u0119cia). Z innych pozosta\u0142y z regu\u0142y tylko fragmenty.<\/p>\n\n\n\n Oczywi\u015bcie z czasem upowszechnia si\u0119 nowy materia\u0142 budowlany czyli ceg\u0142a, kt\u00f3ra pozostanie a\u017c do XX wieku podstawowym budulcem \u2013 nie tylko zreszt\u0105 dla obiekt\u00f3w mieszkalnych. Nazwa \u201ekamienica” jednak utrwali\u0142a si\u0119 i obowi\u0105zuje do dzi\u015b.<\/p>\n\n\n\n Warto w tym miejscu pokusi\u0107 si\u0119 o kr\u00f3tkie przypomnienie podstawowych cech, wedle kt\u00f3rej klasyfikujemy kamienice. Ot\u00f3\u017c kamienice dzielimy przede wszystkim na \u0142adne i brzydkie, oraz stare i te nieco nowsze. \u0141adne to takie pe\u0142ne ozd\u00f3bek, kutych balkonik\u00f3w, ozdobnych bram, bogatej dekoracji na fasadach. Brzydkich opisywa\u0107 nie trzeba. Stare kamieniczki si\u0119gaj\u0105 przesz\u0142o\u015bci\u0105 przewa\u017cnie mrok\u00f3w \u015bredniowiecza, ostatnie tradycyjne krakowskie kamienice budowano za\u015b jeszcze przed II wojn\u0105 \u015bwiatow\u0105 i tu\u017c po niej.<\/p>\n\n\n\n Z punktu widzenia w\u0142a\u015bciciela mo\u017cemy je jeszcze pogrupowa\u0107 na te lepiej po\u0142o\u017cone, a wi\u0119c odpowiednio bardziej dochodowe i takie zlokalizowane gdzie\u015b na uboczu, w rzadziej ucz\u0119szczanej uliczce \u2013 z regu\u0142y nieco mniej zyskowne.<\/p>\n\n\n\n Dla samych mieszka\u0144c\u00f3w krakowskich kamienic niebagatelne znaczenie ma ponadto stan budynku, w kt\u00f3rym przysz\u0142o im \u017cy\u0107. Mo\u017cemy wi\u0119c jeszcze wprowadzi\u0107 dodatkow\u0105 podgrup\u0119 : na kamienice zadbane i te niezbyt zadbane (czy czasem wr\u0119cz zrujnowane).<\/p>\n\n\n\n Jak wygl\u0105da \u017cycie w kamienicy dzisiaj mniej wi\u0119cej wiemy. A jak wygl\u0105da\u0142o kiedy\u015b? Przede wszystkim nale\u017cy pami\u0119ta\u0107, \u017ce dawne kamienice by\u0142y raczej \u201edomami jednorodzinnymi”. Budowa\u0142y je dla siebie r\u00f3\u017cne kupieckie czy rzemie\u015blnicze familie \u2013 Bonerowie, Pipanowie, Wierzynkowie, Kaufmanowie i inne zamo\u017cne rody. Na parterach takich dom\u00f3w z regu\u0142y funkcjonowa\u0142y rozmaite kramy i sk\u0142ady oraz inne interesiki w\u0142a\u015bcicieli, kt\u00f3rzy mieszkali ze s\u0142u\u017cb\u0105 na wy\u017cszych pi\u0119trach. Do budynku prowadzi\u0142 okaza\u0142y, kamienny portal. Fasady by\u0142y zdobione r\u00f3\u017cnymi god\u0142ami (cz\u0119sto okre\u015blaj\u0105cymi nazw\u0119 budynku), malowid\u0142ami, niekiedy np. rze\u017ab\u0105 jakiego\u015b \u015bwi\u0119tego. Ca\u0142o\u015b\u0107 by\u0142a zwie\u0144czana ozdobn\u0105 attyk\u0105. Detale dawnych kamienic warte s\u0105 zreszt\u0105 w przysz\u0142o\u015bci osobnego om\u00f3wienia.<\/p>\n\n\n\n Dopiero w 2. po\u0142owie XIX wieku upowszechnia si\u0119 w Krakowie dodatkowo model \u201ekamienicy czynszowej”, gdzie opr\u00f3cz w\u0142a\u015bciciela i jego bliskich znajduje si\u0119 te\u017c miejsce dla obcych lokator\u00f3w \u2013 rzecz jasna, nie za darmo. Z czasem rozmaici inwestorzy i \u201espekulanci” masowo buduj\u0105 kamienice ju\u017c w ca\u0142o\u015bci przeznaczone na wynajem dla przedstawicieli ni\u017cszych warstw spo\u0142ecznych. Sami w nich ju\u017c z regu\u0142y nie zamieszkuj\u0105, a jako\u015b\u0107 wykonania takich budynk\u00f3w jest przewa\u017cnie (cho\u0107 nie zawsze) gorsza od starych, \u201eporz\u0105dnych” kamienic rodzinnych.<\/p>\n\n\n\n \u017bycie lokator\u00f3w takiej krakowskiej kamienicy skupia\u0142o si\u0119 na podw\u00f3rku pe\u0142nym biegaj\u0105cej dzieciarni (\u201ekindr\u00f3w”) i dobiegaj\u0105cych z okien nawo\u0142ywa\u0144 na obiad. Do czo\u0142owych k\u0142opot\u00f3w, z kt\u00f3rymi musieli na co dzie\u0144 mierzy\u0107 si\u0119 mieszka\u0144cy nale\u017ca\u0142y:\u00a0\u00a0relacje mi\u0119dzys\u0105siedzkie, zbli\u017caj\u0105cy si\u0119 termin op\u0142acenia czynszu oraz konieczno\u015b\u0107 zgromadzenia zapas\u00f3w w\u0119gla na zim\u0119. Najwi\u0119kszym utrapieniem dla wielu mog\u0142a okaza\u0107 si\u0119 jednak…szpera<\/strong>. Punktualnie o godzinie 22 dozorca kamienicy zamyka\u0142 bram\u0119 na klucz i od tej chwili ju\u017c nie mo\u017cna by\u0142o sobie tak po prostu wej\u015b\u0107 do budynku. Nawet sam pan domu mia\u0142 w\u00f3wczas k\u0142opot by dosta\u0107 si\u0119 do w\u0142asnego mieszkania! Oczywi\u015bcie mo\u017cna by\u0142o poprosi\u0107 dozorc\u0119 o \u0142askawe otwarcie bramy, ale us\u0142uga taka nie by\u0142a darmowa. I w\u0142a\u015bnie owa op\u0142ata by\u0142a dla wielu najwi\u0119kszym dramatem. St\u0105d w\u0142a\u015bnie przed godzin\u0105 22 pustosza\u0142y dawniej kawiarnie, restauracje czy sale balowe \u2013 oszcz\u0119dni krakowianie t\u0142umnie ruszali do dom\u00f3w by zd\u0105\u017cy\u0107 przed szper\u0105…<\/p>\n\n\n\n Zmienia\u0142y si\u0119 epoki i style, wygl\u0105d kamienic by\u0142 dostosowywany do aktualnie panuj\u0105cej mody (w czasach najwi\u0119kszego upadku miasta mo\u017ce z \u201elekkim” op\u00f3\u017anieniem).<\/p>\n\n\n\n Kamienice by\u0142y podstaw\u0105 budownictwa wielorodzinnego jeszcze w okresie mi\u0119dzywojennym. Po II wojnie \u015bwiatowej zosta\u0142y wyparte przez \u201enowocze\u015bniejsze” bloki \u2013 \u201emaszyny do mieszkania”. Dzi\u015b historyczne kamienice s\u0105 ozdob\u0105 miasta (nie tylko Krakowa). Wiele z nich zosta\u0142o wpisanych do rejestru zabytk\u00f3w. Dzi\u0119ki temu, \u017ce Krak\u00f3w unikn\u0105\u0142 zniszcze\u0144 w czasie obu wojen \u015bwiatowych, zas\u00f3b tego typu zabudowy jest tutaj bardzo bogaty. <\/p>\n\n\n\n W\u0119druj\u0105c ulicami Krakowa mo\u017cemy podziwia\u0107 stare kamienice \u2013 te o jeszcze \u015bredniowiecznym rodowodzie, jak i secesyjne czy pochodz\u0105ce z okresu mi\u0119dzywojennego. Coraz wi\u0119cej z nich jest pi\u0119knie odnowionych. Warto odkrywa\u0107 ich detale, kute balkoniki, malownicze podw\u00f3rka, niekiedy witra\u017ce na klatkach schodowych. S\u0105 to zwyk\u0142e stare domy, a czasem czu\u0107 w nich prawdziw\u0105 histori\u0119, mo\u017ce mocniej nawet ni\u017c w niekt\u00f3rych \u201emonumentalnych” zabytkach. To historia ludzi, kt\u00f3rzy przez pokolenia tu mieszkali, wydreptywali swoje \u015blady po drewnianych, skrzypi\u0105cych schodach… Szkoda, \u017ce obecnie coraz trudniej jest przygodnemu tury\u015bcie dosta\u0107 si\u0119 do wn\u0119trz historycznych krakowskich kamienic, strze\u017conych przez domofony i kamery. Dodatkowo niekt\u00f3re remonty powoduj\u0105 g\u0142\u0119bokie, nadmierne przekszta\u0142cenia zabytkowej substancji; w imi\u0119 wi\u0119kszego zysku gin\u0105 detale, zabudowywane s\u0105 podw\u00f3rka, powstaj\u0105 dodatkowe pi\u0119tra… Ale wci\u0105\u017c na szcz\u0119\u015bcie jest co ogl\u0105da\u0107.<\/p>\n\n\n\n C\u00f3\u017c wi\u0119c nam pozosta\u0142o \u2013 zapraszamy na w\u0119dr\u00f3wki (z aparatem fotograficznym i odrobin\u0105 sprytu) po kamienicznym Krakowie! Odkrywaj krakowskie kamienice.<\/p>\n\n\n\n Warto odkrywa\u0107 ich detale, kute balkoniki, malownicze podw\u00f3rka, niekiedy witra\u017ce na klatkach schodowych. <\/p><\/blockquote>\n\n\n\nR\u00f3\u017cnorodno\u015b\u0107 krakowskich kamienic<\/h2>\n\n\n\n
![\"Zniszczona](\"https:\/\/i0.wp.com\/ciekawikrakowa.pl\/wp-content\/uploads\/2020\/02\/DSC_2373-01_Easy-Resize.com_.jpg?resize=1024%2C1024&ssl=1\")
\n\n\n\nDawne \u017cycie w krakowskiej kamienicy<\/h2>\n\n\n\n
Szpera – czyli kto mia\u0142 w\u0142adz\u0119 w kamienicy<\/h2>\n\n\n\n
Krakowskie kamienice wcale nie s\u0105 jednolite<\/h3>\n\n\n\n
![\"Kamienica](\"https:\/\/i0.wp.com\/ciekawikrakowa.pl\/wp-content\/uploads\/2020\/02\/DSC_2363-01_Easy-Resize.com_.jpg?resize=1024%2C1024&ssl=1\")
\n\n\n\n